Қазақстанның статистикалық тарихы 100 жылдан астам уақытқа созылады. Жыл сайын қазақстан статистика ел өмірінің экономикалық және әлеуметтік салаларын көбірек қамтиды. Орта есеппен бір жылда қазақстандық Статистика миллиондаған көрсеткіштермен көптеген статистикалық жұмыстарды орындайды, ұйымдар мен азаматтардың сұраныстарымен жұмыс жүргізеді, елдің сандық статистикалық көрсеткіштерін жүйелі түрде жәриялауды ұйымдастырады және 10 жылда бір рет ЕЛ ХАЛҚЫНЫҢ САНАҒЫН өткізеді.
Осы жылдың қыркүйек –қазан айларында жоспарланған кезекті ұлттық санақтың алдыңғы санақтардан айтарлықтай айырмашылығы бар - оны алғаш рет ONLINE форматта өтуге болады.
Ол үшін алғашқы 45 күнде 2021 жылдың 1 қыркүйегінен 15 қазанына дейінгі кезеңді қайта жаза отырып Қазақстанның әрбір азаматы мына сайтқа www.sanag.gov.kz кіре алады және хат-хабарларды өзіңізге және үй шаруашылығыңызға толтырыңыз. Санақ қорытындысы бойынша Сізге келетін хабарламаны санақтан өткендігіңіз туралы мәртебені растау үшін сақтау қажет болады. Екінші тәсіл –интервьюерлердің дәстүрлі жаппай үй асты сауалнамасы ағындағы жылғы 1-30 қазан аралығында жүзеге асырылатын болады. Ол онлайн формата санақтан өте алмаған немесе ел тұрғындарына арналған.
Қазақстандықтар үшін санақтан өтудің тамаша мүмкіндігі бар – санақтан онлайн өту, неге бұл сонымен маңызды?
Осы сұрақпен біз Ұлттық департаментіне, ҚР АӘК БНС Ахметова Жанар Елеуқызына жүгіндік:
- респонденттер үшін санақты онлайн өтуге мүмкіндік бар. Өйткені, ендіәрбір респондент сайтқа кіріп, өз үшін және үй шаруашылығының(отбасының) мүшелері үшін санақтан өте алады. Біріншіден, пандемия жағдайында сіз сұхбат алушымен байланысқа түспеу мүмкіндігіне ие боласыз (біздің барлық сұхбатберушілеріміз вакцинацияланған болса да), бұл қауіпті азайтады. Екіншіден, бұл уақытты үнемдеу және респонденттің өзі үшін ыңғайлылық. Ол кез-келген уақытта толтыра алады, сонымен қатар, мысалы, бос емес болса, үзіліс жасай алады, содан кейін бос уақыты болған кезде, ол санақ парақтарын интернетте толтыруды қайтадан жалғастыра алады.Санақ жүргізу кезіндегі байқау бірлігі үй шаруашылығы болып табылады. Неліктен үй шаруашылығы? Респонденттің өзі де, үй шаруашылығының қанша адамнан тұратыны да, онда қандай тұрғын үй жағдайы отбасылық жағдайы, үй шаруашлығының түрлері, қанша бала немесе мысалы, балалар кіммен, әкесімен немесе анасымен бірге тұратыны да маңызды, мұның бәрі адам санақ кестелерін өзіне және өзінің үйіне толтырған кезде көрінеді шаруашылық (өз отбасына).
Жанар, сонда респондентке өзі үшін ғана емес, үй шаруашылығының (отбасының) барлық мүшелері үшін толтырғаны дұрыс па?
- Иә, сондықтан санақ парағы ғана емес, үй шаруашылығының (отбасының) барлық мүшелеріне толтыру қажет және тіпті міндетті. Бұл жағдайда біз еліміздің әрбір үй шаруашылығы бойынша статистикалық көрсеткіштерді қалыптастыра аламыз.
Ал егер отбасы мүшелері әр жеке онлайн санақтан өтсе, бұл бір үй шаруашылығының қайталануы болар ма еді?
- Егер әр адам санақ парағын жеке – жеке толтыра бастаса, онда әр толтырушы жеке үй шаруашылығына айналады. Тиісінше, санақ біздің үйшаруашылықтарының саның көбейтетінімізді көрсетуі мүмкін, бұл дұрыс емес. Сондықтан санақ парақтарын толтыратын адам өз үйінің (отбасының) барлық мүшелері туралы бәрін білуі керек. Әдетте, негізгі бөлігі (ер адамдарға ренжімейді) әйелдер болады, негізінен олар осындай сауалнамаларды толтырады, өйткені олар қай сыныпта оқитын балалар туралы бәрін жақсы біледі және тек әйелдер бәр сұрақтарға жауап бере алады.
Егер адам тек онлайн санақты өз бетінше сұраса, онда екі үй шаруашылығы қайталанады, содан кейін қандай уақыт өткеннен кейін сіз бұл бір үй шаруашылығы екенін білесіз бе?
- Егер ересек бала 16 жастан асқан болса, санақ парағын тек өзі үшін толтыроады, және отбасы мүшелерінің бірі де онлайн немесе оффлайн режимінде бөлек толтырады, бұл үй шаруашылығынан түсуп кетеді және осы тұрғын үйде бір үй емес, бірнеше адам белгіленеді, бұл санақ парақтарын қанша адам толтыратынына байланысты. Нәтижесінде, әрине, біз оны бірден емес деректерді өңдегеннен кейін ғана аламыз. Сондықтан тағы да қайталаймын, санақ қағаздарын бірден үй шаруашылықтарының (отбасының) барлық мүшелеріне бір уақытта толтыру керек. Сол жас адам өзі үшін де, ата -анасыүшін де, осы үй шаруашылығында онымен бірге тұратындардың барлығын толтыра алады.
Менің түсінігім бойынша және мүмкіндігінше, сіз онлайн санаудан соңғы сәтті күтпей, мүмкіндігінше тез өтуіңіз керек, өйткені келушілердің көптеп келуіне байланысты серверге шамадан тыс жүктеме болуы мүмкін.
- Иә, уақытты босқа өткізбей, өзіңізге және сіздің үй мүшелеріңізге 15 қазанға дейін санақ парақтарын толтырыңыз.
Алматы статистика
департаментінің баспасөз хатшысы
Кунашева К.
