АҚШ елшісінің мәдени мұраны сақтау жөніндегі қорының жобасы "VI-XIV ғасырлардағы көне түркі және көне ұйғыр дәуірінің жазбаша өркениеті"
2023 жылдың 9 наурызында сағат 15.00-де Қазақстан Республикасы Мемлекеттік орталық музейі мен АҚШ-тың Қазақстандағы елшілігі және Халықаралық Қазақ ғылыми-зерттеу мәдениет институты (ХҚҒЗМИ) бірігіп ұйымдастырып отырған АҚШ елшісінің мәдени мұраны сақтау жөніндегі қоры (AFCP) қаржыландыратын "VI-XIV ғасырлардағы көне түркі және көне ұйғыр дәуірінің жазбаша өркениеті" көрмесін ашады.
Соңғы 18 ай ішінде ХҚҒЗМИ Қазақстанның түкпір-түкпірінен 41-ден астам бірегей ескерткіш пен көне түркі дәуірі мен көне ұйғыр кезеңінің жәдігерлерін зерттеу және каталогтау жұмыстарын жүргізуде.
АҚШ-тың Қазақстандағы миссиясы осы жоба арқылы Ескі әлемнің ең көне жазбаша өркениеттерінің бірі - ежелгі түркі руналарын тауып, осы аймақтағы түркі халықтарының бай мәдени мұрасын зерттеу. АҚШ елшісінің мәдени мұраны сақтау қоры – бүкіл әлем бойынша мәдениет пен мұраны сақтауға қолдау көрсететін жаһандық бағдарлама болып табылады.
Фотокөрменің ресми ашылуы «VI-XIV ғасырлардағы көне түркі және көне ұйғыр дәуірінің жазбаша өркениеті» альбомының тұсаукесерімен, веб-сайттың - бүкіл әлем бойынша зерттеушілер үшін қоғамдық ресурстың іске қосылуымен қатар «Тағдыр жазуы» деректі фильмінің (2023 ж.) көрсетілімі мен Қазақстанның көпұлтты мұрасына арналған қазақ және ұйғыр музыкалық әуендерімен сүйемелденеді.
Жобаның зерттеу тобының мүшелері белгілі түркітанушылар мен ұйғыртанушылар. Олардың ішінде тарих ғылымдарының докторы, профессор Нәпіл Базылхан, т.ғ.д., профессор Аблет Каюмұлы Камалов, ф.ғ.д, профессор Александр Николаевич Гаркавец, ф.ғ.к, қауымдастырылған профессор Руслан Ұйғұрұлы Арзиев және т.б.
Көрмеге сарапшы ретінде белгілі қазақстандық реставратор Қырым Алтынбеков қатысады.
Белгілі режиссер және сценарист Алексей Владимирович Каменскийдің "Тағдыр жазулары" (2023) деректі фильмі ескерткіштердің зерттеу тарихын және сарапшылардың сұхбаттарын көрсетеді.
Ұйымдастырушылар бұл көрме ежелгі түркілердің ата - бабаларының бірегей жазбаша өркениеті туралы жалпы жұртшылықтың түсінігін тереңдетіп, барлық түркі халықтарына олардың ортақ мұралары бар екенін еске салады деп үміттенеді.
2023 жыл дат ғалымы Вильгельм Томсеннің Орхон жағалауында алғаш рет табылған түркі жазуын талдау 130 жылдығымен атап өтіледі. Бұл түркі этникалық топтары қолданған түпнұсқа жазу türük bitig> türk bitig деп аталады. Ұйымдастырушылар бұл оқиға кең жұртшылықтың ежелгі түркілердің бірегей жазба өркениеті туралы түсінігін кеңейтіп, түркі халықтарына олардың ортақ мұрасын тағы да еске салады деп үміттенеді.
Көрме 2023 ж. 24 наурызына дейін жалғасады.
