Алматыда өткен жылы тұтынушылар құқығын қорғау саласында барлығы 4139 өтініш түскен. Тұрғындар тарапынан түсетін өтініштер жыл өткен сайын көбейіп келеді. Бұл туралы Өңірлік коммуникациялар қызметінің алаңында Алматы қаласы бойынша Сауда және тұтынушылардың құқықтарын қорғау департаменті басшысының орынбасары Нұрлыбек Бимырзаев айтты.
Естеріңізге сала кетейік, ертең, 15 наурыз - Дүниежүзілік тұтынушылардың құқықтарын қорғау күні.
Спикердің сөзінше, өткен жылы Департаментке eOtinish қосымшасын пайдалана отырып, 1852 өтініш түскен, оның 2287-і электронды құжат айналымы бірыңғай жүйесі бойынша, 435-і басқа мемлекеттік органдар мен Тұтынушылар құқығын қорғау комитетінен қайта бағытталған.
2022 жылы 33 әкімшілік хаттама толтырылды, оның 14-і бойынша тексеру жүргізілді. Ескерту түрінде 27 айыппұл және 6-уы бойынша 50 АЕК және 20 АЕК мөлшерінде айыппұл салынды.
Тұтынушылар құқығын қорғау саласын жақсарту мақсатында екі жыл бұрын «Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» Заңға өзгертулер мен толықтырулар енгізілді. Бұл маңызды қадам тұтынушылардың шағымдарын қараудың 3 сатылы механизмін (сатушы – мемлекеттік органдар – сот) іске қосуға, «мемлекеттік» және «қоғамдық» бақылауды енгізуге, кәсіби мамандар арасынан құқық қорғаушылардың тізімін қалыптастыруға көмектесті. Сонымен бірге, дау-дамайды сотқа дейінгі тәртіпте реттеу механизмі қаралды.
«Сонымен, бірінші кезеңде сатушы сатып алушының талабын өз бетінше немесе тұтынушылардың құқықтарын қорғау ұйымдарын тарта отырып қарауға міндетті. Бұл шағымдарды осы жерде және қазір бейбіт жолмен шешуге болатын ең бірінші кезең. Үкіметтік емес ұйымдар бұл жағдайда дауды сотқа дейін реттеу субъектілері ретінде әрекет етеді. Екінші қадам мемлекеттің қатысуын қамтиды. Яғни, егер сатушы келіссөз жүргізгісі келмесе, шағым не Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитетіне, не басқа мамандандырылған органға жіберіледі. Мысалы, егер сатушы таразыны бұрап жіберсе немесе интернет-дүкен тауарды жібермесе, бұл көбірек алаяқтыққа келеді және ол Ішкі істер министрлігінің жұмыс саласы болып табылады», - деді спикер.
Департаменттегілердің атап өтуінше, кәсіпкерлер мен үкіметтік емес ұйымдарға бұл мәселені мемлекетті қатыстырмай-ақ шешу мүмкіндігі беріледі. Сотқа шағымдану, шын мәнінде, шағымды қараудың соңғы кезеңі.
Спикер тұтынушыларға, бизнеске және мемлекеттік органдарға ыңғайлы болу үшін 2021 жылдан бастап e-tutynushy.kz шағымдарды қабылдау және қараудың бірыңғай ақпараттық жүйесі жұмыс істей бастағанын айтты.
«Жүйенің мақсаты – тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі барлық шараларды бір жерге шоғырландыру, шағымдарды дайындау және оларды құзырлы органдарға жолдау рәсімдерін жеңілдету және арзандату, сондай-ақ барлық өтініштер мен оларды қарау нәтижелерін цифрландыру», - деп бөлісті спикер.
Тұтынушыға ыңғайлы болу үшін жүйе даудың нысанасына байланысты шағымдардың бірқатар стандартты нысандарын орналастыруды қарастырады. Сондай-ақ тұтынушы қажет болған жағдайда жүйеге қоса берілген тізімнен өз өкілін таңдай алады, сотқа дейінгі реттеудің қолданыстағы институттарының бірін таңдай алады немесе тікелей мемлекеттік органға шағым жібере алады.
Сондай-ақ, бүгінгі күні Қазақстан Республикасының Сауда және интеграция министрлігі шағымдарды қараудың үш сатылыдан екі сатылы механизмге дейінгі жаңа механизмін әзірлеп жатыр. Оның нәтижесінде тұтынушы сатушыға сотқа дейінгі талап арызын жібергеннен кейін екінші кезеңде сот органдарына талап арыз бере алады.
