Келісімшарттар бойынша берешекті өндіріп алу туралы даулар ең көп шағым түсетін санаттар болып қала береді. Бұл туралы ӨКҚ брифингінде Алматы қаласы Медеу аудандық сотының судьясы Динара Куйкабаева хабарлады.
Оның айтуынша, Медеу аудандық соты азаматтық істерді қарауға маманданған. 2023 жылы олардың саны 27 301 құрады, яғни екі жыл ішінде істердің түсімі үш еседен астам өсті.
«2024 жылдың 1 тоқсанында сотқа 9 545 азаматтық іс келіп түсті, ал өткен жылы осы кезеңде 7 480 іс болды, яғни олардың саны 2 мыңға өсті. Талаптардың басым көпшілігі шарттық құқықтық қатынастардан туындайтын даулар болып табылады. Бұл шарттарды бұзу, оларды жарамсыз деп тану, шарттар бойынша, оның ішінде банктер мен коллекторлық ұйымдардың талап - арыздары бойынша берешекті өндіріп алу туралы мәселелер», - деп нақтылады ол.
Медеу ауданының аумағында көптеген банктер мен микроқаржы ұйымдары шоғырланған. Олар қарыз беру туралы шарттарда шарттық соттылықты белгілейді, яғни осы шарттар бойынша даулар олардың орналасқан жері бойынша сотта, яғни Медеу ауданында шешілетін болады.
Дауларды сотқа дейінгі шешу әдістерінің бірі медиация болып табылады - бұл екі тарап үшін де өзара тиімді шарттарда істің нәтижесіне мүдделі емес тәуелсіз медиаторлардың дауларды шешуі.
Мәселен, Медеу аудандық сотында татуластыру рәсімдері арқылы 2023 жылы 4 382 іс аяқталды.
«Бұл соттың татуласу көрсеткіштері 6 еседен астам өскенін көрсетеді. Бұл сандар кейбір аймақтардың көрсеткіштерін және тіпті бірнеше көрсеткіштерді қамтиды. Оның артында татуластырушы судьялардың орасан зор еңбегі тұр», - деді Д.Куйкабаева.
Ағымдағы жылдың осындай кезеңінде медиация тәртібімен дауды реттеу туралы 117 бітімгершілік келісім және 1202 келісім бекітілді. Яғни, татуласу жолымен өткен жылмен салыстырғанда екі еседен астам іс аяқталды.
Медеу аудандық сотының судьялары жоғары оқу орындарында, колледждерде дәрістер, халық арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізеді.
«Мен өзімнің Instagram-дағы аккаунтымда халықтың құқықтарын түсіндіре отырып, бірқатар рилс бердім. Біз өз күшіміз бен мүмкіндіктерімізге қарай халыққа практикалық көмек көрсетуге тырысамыз», - деп бөлісті ол.
ӨКҚ спикері өткен жылдың қыркүйегінен бастап ювеналды соттардың өкілеттіктері кеңейтілгенін атап өтті. Оларға некені бұзуға, алимент өндіріп алуға, мүлікті бөлуге байланысты барлық талап-арыздар, кәмелетке толмаған балалардың мүдделері қозғалған мұрагерлік даулар берілді.
«Сонымен, егер кәмелетке толмаған балалары бар ерлі-зайыптылар арасындағы некені бұзу туралы мәселе туындаса, талап-арыз ювеналды сотқа беріледі. Егер кәмелетке толмаған балалар болмаса, онда неке АХАЖ органдарында бұзылады. Ал жауап беруші некені бұзбаса немесе одан жалтарса, онда талап жауап берушінің тұрғылықты жері бойынша жалпы юрисдикция сотына беріледі», - деп толықтырды Динара Куйкабаева.
