2025 жылдың 2 шілдесінде Алматыда Қазақстанның креативті секторының жетекші өкілдері қатысқан баспасөз конференциясы өтті. Жиынның басты тақырыбы – Салық кодексінің жаңа редакциясы, нақтырақ айтқанда, ЖШС-нің салық салынатын базасын есептегенде жеке кәсіпкерлердің (ЖК) қызметтеріне кеткен шығындарды есепке алуға тыйым салу туралы норма болды.
Салаға төнген қауіп
Қатысушылардың пікірінше, ұсынылған өзгерістер креативті экономикаға елеулі соққы беруі мүмкін, қалыптасқан ашық әріптестік үлгілерін бұзып, жас мамандарды нарықтан шеттетуі ықтимал.
«Біз мұнда формалдық үшін жиналмадық. Бұл реформа — жай теория емес. Бұл дегеніміз — ертең жүздеген маман жұмыссыз қалады. Бұл — халықтың 37%-ы ЖК мен өзін-өзі жұмыспен қамтығандардан тұратын экономикалық модельге соққы», — деді Royal Event және SHANYRAQ форумының негізін қалаушы Маргарита Боярова.
«Креативті экономика 2017 жылдан бері 3,2 есеге өсті. Алайда бүгінде біз ЖК арасындағы қарыздар мен жәрдемақыға өтініштердің өсуін байқап отырмыз. Бұл тыйым ашық B2B-модельдерді жоққа шығарады», — деді Еуразиялық Креативті Индустриялар Қауымдастығы басқармасының мүшесі Тимур Балбаев.
«Біздің жобаларымызда жүздеген ЖК еңбек етеді. Оларды құқықтық алаңнан шығару шығындарды 50%-ға дейін арттырып, кадрлардың кетуіне және мәдени тұрақтылықтың әлсіреуіне әкеледі», — деп атап өтті Sled Production және AMC жетекшісі Наталья Расторопнова.
Нақты ұсыныстар
Bayev Group агенттігінің негізін қалаушы Алексей Баёв үкіметке бірқатар ұсыныс білдірді:
- Жалпыға ортақ салық салу режиміндегі компанияларға ЖК қызметтеріне кеткен шығындарды есепке алу мүмкіндігін сақтау;
- IT-сектор үлгісінде салықтық жеңілдіктер енгізу;
- Бірқатар ЭҚЖЖ үшін ҚҚС шегін 1 млрд теңгеге дейін арттыру;
- Саланы, Қаржы министрлігін және «Атамекен» ҰКП-ны қамтитын жұмыс тобын құру;
- Бизнес бейімделуі үшін өзгерістерді енгізуді кемінде 2 жылға шегеру.
«Біз заңды жұмыс моделін құрдық. Алайда ұсынылып отырған шаралар Президент Тоқаев белгілеген саланы дамыту бағытына қайшы келеді», — деді Баёв.
Халықаралық тәжірибе
Баспасөз конференциясында басқа елдердегі креативті индустрияны салықтық қолдау тәжірибесі таныстырылды:
- Ұлыбритания контент өндірісіне кеткен шығындардың 53%-ына дейін өтейді және миллиондаған жұмыс орнын құрып отыр;
- АҚШ пен Аустралия салықтық жеңілдіктер ұсынып, шығындардың 50%-ына дейін қайтарады;
- Ирландия, Мальта, Испания, Сингапур және БАӘ саланы салықтық ынталандыру арқылы белсенді қолдайды;
- Қырғызстан Creative Industries Park қатысушыларын негізгі салықтардан босатып, секторды бір жылда 2,6%-ға өсірді.
Қатысушылардың айтуынша, талқылаудың басты мақсаты – реформаларға қарсы шығу емес, оларды нарықтың нақты жағдайларына бейімдеу. Сала өкілдері ашық диалогқа дайын екендерін білдіріп, өз ұсыныстарын тиісті мемлекеттік органдарға жолдай бастағандарын айтты.
«Біз жұмыспен қамтуды, заңды жұмыс істеу үлгілерін және саланың экономика мен елдің имиджіне қосатын үлесін сақтап қалғымыз келеді. Реформа саланы нығайтуы тиіс, жоймауы керек», — деді спикерлер.
Варвара Богачева
