Өңірлік коммуникациялар қызметінің алаңында тауар белгілерін пайдалануға арналған брифинг өтті. Алматы қаласының Әділет департаментінің баспасөз хатшысы Алмас Бекботаев зияткерлік меншік объектілері мен тауар белгілерін тіркеу және қайта тіркеу, авторлық құқық бұзылған кезде артылатын жауапкершілік мәселелерін түсіндірді.
Спикердің айтуынша, зияткерлік меншікті қорғау мәселелері қазіргі уақытта өте маңызды, өйткені контрафактілік өнімдердің, «сұр импорттың» таралуына байланысты тұтынушылар арасында ең танымал және сұранысқа ие тауарларды өндіруге мамандандырылған кәсіпкерлік пен экономиканың барлық салаларына қауіп төніп тұр, мысалы, тұрмыстық химия, жуғыш заттар, көлік бөлшектері, ұялы байланыс және электроника құралдары, әлемдік брендтердің киімдері, сағаттар және т.б.
Тауар белгілері Қазақстанда осы саладағы заңнама нормаларына, атап айтқанда, «Тауар белгілері, қызмет көрсету белгілері, географиялық нұсқамалар және тауарлар шығарылған жерлердің атаулары туралы» ҚР Заңына (бұдан әрі - Заң) және бірқатар халықаралық келісімдерге сәйкес тіркелетін ең қызықты зияткерлік меншік объектілерінің бірі болып табылады.
Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Ұлттық зияткерлік меншік институты тауар белгісін тіркеудің уәкілетті органы.
«Тауар белгісін тіркеу үшін өтінімді рәсімдеп, оны ҚР ӘМ «ҰЗМИ» РМК-ға беру қажет. Сіз тауар таңбасын тіркеуге өтінімді мынадай тәсілдермен беруге құқылысыз: kazpatent.kz. сайтындағы жеке кабинет арқылы; Қазақстан Республикасының электрондық үкімет порталы арқылы – www.egov.kz», - деп хабарлады А.Бекботаев.
Аумақтық әділет органдары кәсіпкерлік қызметті заңсыз жолмен айналысатын адамдардан, ең алдымен, құқық иелерінің, адал бизнесмендердің қолданыстағы заңдары мен құқықтарын, тіркелген тауар белгілерін заңсыз пайдаланудың жолын кесу бөлігінде тауар белгілеріне құқықтарды қорғаумен айналысады.
«Сауда белгілерінің әртүрлілігі барлығына жақсы белгілі, дегенмен барлық кәсіпкерлер мен адамдар тауар белгісін алудың, тіркеудің, сақтаудың заңды және қаржылық-экономикалық салдарын, сондай-ақ "бөтен" белгіні заңсыз пайдалануды түсінбейді. Тауар белгісі тұтынушыға қажетті өнімді таңдау және сатып алу кезінде негізгі нұсқаулық ретінде қызмет етеді, өйткені белгі белгілі бір сапа деңгейімен, оның беріктігімен, бұрмалануымен және т. б. байланысты. Тауар белгісінің тағы бір функциясы-тауар өндірушілерге өз өнімдерін нарықта «тануға», маркетингтік зерттеулерді ұйымдастыруға және т. б. мүмкіндік беру», - деп жалғастырды Алматы қаласы Әділет департаментінің ресми өкілі.
Сонымен қатар, тауар белгісі тауардың жалғандығын ажыратуға мүмкіндік береді. Өкінішке орай, бүгінгі таңда тауар белгісінің барлық аталған функциялары қазіргі нарық жағдайында әлсіз «жұмыс істейді» және көбінесе қарама-қарсы мақсатта қолданылады.
Осыған сүйене отырып, тауар белгілерін құқықтық қорғау өндірушілердің ғана емес, тұтынушылардың да мүдделерін қорғайтынын атап өткен жөн.
Алматы қаласы Әділет департаментінің қызметіне жеке және заңды тұлғалардың тауар таңбасын, қызмет көрсету белгісін, тауар шығарылған жердің атауын немесе фирмалық атауды пайдаланудың заңдылығына (заңдылығына) тексеру кіреді, оны зияткерлік меншік құқығы бөлімі жүзеге асырады.
Заңға сәйкес зияткерлік меншік саласындағы бақылау (тауар таңбаларын заңсыз пайдалануға) әділет органдарына жүктеледі және тексеру нысанында жүзеге асырылады.
Тексерулерді жүзеге асыру Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінің талаптары мен нормаларымен, сондай-ақ «Әкімшілік құқықбұзушылық туралы» Қазақстан Республикасының Кодексімен регламенттелген.
Әділет органдары зияткерлік меншік саласындағы құқық бұзушылықтардың жолын кесу бойынша үлкен жұмыс жүргізуде.
Мораторий енгізілгенге дейін, яғни, 2019 жылдың кезеңінде Департамент 49 тексеруді жүзеге асырды, оның барысында 47 құқық бұзушылық анықталды.
Салынған айыппұл сомасы 3 млн. 458 мың. 770 теңгені құрады.
Заңсыз айналымнан жалпы сомасы 5 млн. 803 мың. 030 теңгені құрайтын 22 516 бірлік контрафактілік өнім алынды.
Қазақстан Республикасы Президентінің 26.12.2019 ж. №229 Жарлығына сәйкес орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың шағын кәсіпкерлік субьектілеріне, оның ішінде микрокәсіпкерлік субьектілеріне бару арқылы тексерулер мен профилактикалық бақылау және қадағалау жүргізуіне 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап 2023 жылғы 1 қаңтарға дейін мораторий енгізілді.
2020-2022 жылдары аралығында Алматы қаласы Әділет департаменті жеке және заңды тұлғалардың өтініштері бойынша «L.O.L.SURPRISE», «SAMSUNG», «Greenfield», «Penoplex/Пеноплэкс», «LIQUIMOLY», «Moskovskaya» тауар таңбаларын заңсыз пайдалану фактісі негізінде орта және ірі кәсіпкерлік субьектілеріне қатысты 7 кезектен тыс тексеру жүргізді.
Заңсыз айналымнан жалпы сомасы 2 638 540 теңгені құрайтын 2017 бірлік өнім тәркіленді және жойылды. Кінәлі тұлғалар әкімшілік жауапкершілікке тартылып, жалпы сомасы 920 218 теңге айыппұл салынды.
Департамент анықтаған құқық бұзушылықтардың негізгі объектілері тұрмыстық химия, контрацепция құралдары, алкоголь өнімдері, киім-кешек және әлемге әйгілі өндірушілердің тауар белгілерімен белгіленген автомобиль бөлшектерінен бастап кеңінен тұтынылатын тауарлар болып табылады.
Аталған объектілерді заңсыз пайдаланғаны үшін жеке тұлғаларға – жиырма, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне – отыз, орта кәсіпкерлік субъектілеріне – қырық, ірі кәсіпкерлік субъектілеріне-сексен айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салынып, тауар белгісінің, белгінің заңсыз бейнесі бар тауарлар тәркіленіп, жойылады.
Тауар таңбасын заңсыз пайдалану арқылы заңды құқықтар бұзылған жағдайда, әділет органдарына тиісті өтінішпен жүгінуге болады.
